Tekrar eden stresli durumlarla karşı karşıya kalan insanlar, zamanla umutsuzluğa kapılıp harekete geçememe hissine kapılabilirler. Bu durum, kişinin kendisini çaresiz hissetmesine neden olur ve çözüm yollarını dahi göz ardı etmesine yol açabilir. Öğrenilmiş çaresizlik, bu gibi durumlarda ortaya çıkan bir psikolojik durumdur ve etkileri depresyon ve stres gibi duyguları da beraberinde getirebilir.

Öğrenilmiş çaresizlik, tekrar eden stresli durumlar karşısında insanların motivasyon kaybına uğraması ve çözüm yolları olsa bile umutsuzluğa kapılmasıdır. Bu durum, kişinin stresli olaylarla mücadele edemeyeceği düşüncesini benimseyip harekete geçememesine neden olur.

Bu kavram, ilk kez hayvanlar üzerinde yapılan deneyler sonucu ortaya çıkmış ve daha sonra insanlara da uyarlanmıştır. Öğrenilmiş çaresizlik, depresyon ve stres hissiyatına neden olabilir. Bazı kişilerde ise, Travma Sonrası Stres Bozukluğu gibi daha ciddi sonuçlara yol açabilir.

Martin Seligman, öğrenilmiş çaresizliğin üç temel özelliğine vurgu yapar:

• Travma karşısında pasif kalmaya neden olabilir.
• Tepkilerin travmayı kontrol edebileceğini öğrenmede zorluk çekmeye neden olabilir.
• Stres seviyelerinde artış gösterebilir.

Bir kişi, sürekli aşağılanma ya da hor görülme gibi olumsuz koşullara maruz kaldığında güvenini kaybedebilir. Öte yandan, maddi sıkıntılar veya diğer zorluklar nedeniyle başarısızlıkla karşılaşan bir kişi, çevresindeki olumsuz deneyimlerden etkilenerek öğrenilmiş çaresizlik hissine kapılabilir.

Bu psikolojik durum, kişinin kendine ve çevresine karşı olan güven sorunlarıyla da ilişkilendirilebilir. Ayrıca, stresli bir iş ortamı, baskın bir anne-baba tutumu veya sosyal hayatta hareketsizlik de öğrenilmiş çaresizliğe neden olabilir. Örneğin, bir kişi otobüsün geç gelmesi nedeniyle işe geç kalıp sorumlu tutulduğunda, zamanla bu durumu kabul ederek kendisini çaresiz hissedebilir.

Öğrenilmiş çaresizlik, kişilerin zor durumlarla karşılaştığında gereken adımları atmamasına ve çözüm yolları olsa bile motivasyon eksikliği nedeniyle umutsuzluğa kapılmasına sebep olur. Bu kişiler, genellikle kötü şeylerin başlarına geleceğine dair inançlarının yüksek olduğu için, stresli durumlarla başa çıkmakta başarısız olurlar. Örneğin, bir alkol bağımlısının birkaç kez denemesine rağmen alkol kullanımını bırakamayacağına dair inanç geliştirmesi öğrenilmiş çaresizliğin bir örneği olabilir. Kişinin deneyimleri, özellikle istismar ve şiddet gibi tekrarlayan stres deneyimleri öğrenilmiş çaresizlik riskini artırabilir, ancak herkesin bundan etkilenmesi gerekmez. Ayrıca, karamsar ve iyimser açıklama stilleri de öğrenilmiş çaresizliği deneyimleme olasılıklarını etkileyebilir.

Öğrenilmiş çaresizlik, bazı durumlarda gerçekten çaresiz kalınması sonucunu doğurabilir. Böyle durumlarda, sorunun çözümü güç olabilir ya da tamamen mümkün olmayabilir ve kişi kendini çaresiz hissedebilir. Ancak, bazen gerçekte çaresiz olmadığımız halde kendimizi çaresiz hissederiz. Bu durumda, sorunu çözmek için motivasyon eksikliği yaşayarak hiçbir şey yapmadan kabulleniriz. Oysa aslında çözümün mümkün olduğunu fark ederek harekete geçebiliriz.

Eleştirilerin yapıcı olması ve kişinin seviyesine uygun görevler verilmesi önemlidir. Kişinin motivasyonu bozulabileceği için boyunu aşan görevler verilmemelidir. Aşamalı ödevler verilerek kişi başarılı hissedeceği için motive olacaktır. Anne-baba, iyi bir rol model olmalıdır çünkü ebeveynlerin problem odaklı ilerlemesi, çocukların da aynısını yapmasına neden olur. Kişinin başarıları takdir edilmeli, hatalar kabul edilip doğrular sakince gösterilmelidir. Anne-baba arasındaki eleştiriler kişinin mutsuz olmasına ve yaratıcılığının kısıtlanmasına neden olabileceği için tartışmalar azaltılmalıdır.

Kaynak: dunyadanismanlikmerkezi.com

Bizleri sosyal medya hesaplarımızdan takip etmek için aşağıdaki butonları kullanabilirsiniz. ⬇

---

Benim Koçum sitesinden daha fazla şey keşfedin

Subscribe to get the latest posts sent to your email.

E-postanızı yazın…

Abone ol